Błędna ocena typów: 5 i 9

Wiele Dziewiątek (dotyczy to głównie dobrze wykształconych i inteligentnych, męskich Dziewiątek) mylnie uważa się za Piątki (pomyłki w drugą stronę nie zdarzają się prawie nigdy), zatem uzasadnione wydaje się dokładne porównanie tych dwóch typów i wskazanie kontrastów między nimi.

Dziewiątkom najtrudniej ze wszystkich typów przychodzi ustalenie, kim tak naprawdę są, gdyż ich poczucie siebie jest bardzo rozmyte. Przeciętna Dziewiątka identyfikuje się raczej z innymi niż z samą sobą; stąd trudno jest jej nawet rozpocząć poszukiwania własnej tożsamości, a co dopiero mówić o jej znalezieniu! Często kończy się na mylnej identyfikacji z Piątkami (a w przypadku kobiet - Dwójkami) lub dostrzeganiem w sobie mieszanki cech każdego z typów. W takim stanie, bez odpowiednich wskazówek, Dziewiątka zwykle wzruszy ramionami i stwierdzi, że ten cały Enneagram nie ma do niej żadnego odniesienia i - co gorsza! - zaprzestanie prób zrozumienia samej siebie.

Nawet względnie zdrowe Dziewiątki mogę mieć lekko rozmytą świadomość siebie, gdyż typ ten ma skłonność do zatracania się w innych ludziach. Co więcej, u przeciętnych Dziewiątek próby odnalezienia własnej tożsamości powodują niepokój i lęk, a przecież tych uczuć starają się one unikać za wszelką cenę. Ignorują więc i przymykają oczy na wszystko, co mogłoby zakłócić spokój umysłu; unikają introspekcji, kosztem pielęgnowania uspokajających wyobrażeń o sobie - jakiekolwiek te wyobrażenia mogłyby być. Takie pozorne zrozumienie siebie bywa dla Dziewiątek cenniejsze, niż uczciwa próba znalezienia odpowiedzi na pytanie - "kim naprawdę jestem".

Nic z tego, co powyżej nie jest prawdziwe dla Piątek; te dwa typy są tak naprawdę całkowitymi przeciwieństwami. Dziewiątki są łagodne, nieprzejmujące się byle czym, cierpliwe, wrażliwe na innych i niewymagające wiele od życia; natomiast Piątki - to ludzie o silnej woli, jasno sprecyzowanych poglądach, uwielbiające słowne potyczki, dyskusje i spory oraz wysoce odporne na wpływ innych. Dziewiątki lubią ludzi i ufają im, być może nawet aż za bardzo (jak "Idiota" Fiodora Dostojewskiego); zupełnie inaczej niż podejrzliwe, cyniczne i uciekające od ludzi Piątki, których w żadnym razie nie można by nazwać "ufnymi". Oba typy znajduję się wśród trzech (trzecim są Czwórki) wycofujących się typów Enneagramu i - oczywiście - istnieją między nimi podobieństwa, ale są one jedynie powierzchowne.

Głównym powodem nieporozumień w określeniu swojego typu dla Dziewiątek jest koncepcja "myślenia". Dziewiątki, które lubią dużo rozmyślać o niebanalnych sprawach (sens istnienia, początki Świata, natura człowieka czy rozstrzygalność arytmetyki na liczbach naturalnych) uważają, że automatycznie czyni je to Piątkami.

Tak duża liczba Dziewiątek mylnie identyfikujących się z Piątkami bierze się z faktu, że przedstawiciele obu typów mogą być niezwykle inteligentni (chociaż średni iloraz inteligencji najprawdopodobniej jest najwyższy właśnie wśród Piątek). Nieprzeciętnie inteligentna Dziewiątka może być błyskotliwa jak Piątka, jednakże jej błyskotliwość ogranicza się tylko do pewnej, określonej dziedziny życia. Mogą błyszczeć w pracy ale być nierozgarnięte i obojętne wszędzie indziej, podczas gdy Piątki nigdy nie pozwalają sobie na umysłowy odpoczynek. Bycie inteligentnym nie czyni z Dziewiątki intelektualisty, tak samo jak myślenie nie czyni z niej myśliciela. Jak widzimy, by prawidłowo rozpoznać typ, należy wziąć pod uwagę wszystkie cechy i motywacje danej osoby; nie można ograniczać się tylko do jednej, dwóch aspektów i powiedzieć na przykład - "myślę, więc jestem... Piątką"!

Istnieje zasadnicza różnica między myśleniem Dziewiątek i myśleniem Piątek: myśli Dziewiątek to impresje na tematy ogólne i marzenia o niestworzonych rzeczach. Dziewiątki zwykle nie zaprzątają sobie głowy szczegółami, rzadko też doprowadzają swoje choćby najbardziej oryginalne koncepcje do końca; Piątki natomiast są wysoce skupione i dociekliwe - kochają szczegóły, zatracają się w badaniach, doktoratach i tworzeniu złożonych konstrukcji umysłowych. Całkowicie pogrążają się w myślach, koncentrując się tak bardzo, że w końcu nie docierają do nich żadne sygnały ze świata zewnętrznego (w skrajnych przypadkach bywa to dla nich zgubne). W przeciwieństwie do nich, nawet genialne Dziewiątki mogą mieć problemy z koncentracją - często też szybko tracą zainteresowanie i pozwalają by ich uwaga odpłynęła ku czemuś innemu gdy się znudzą lub coś je zaniepokoi.

Dziewiątki skłaniają się ku wynajdywaniu szybkich, prostych i idealistycznych rozwiązań problemów, podczas gdy Piątki problemy te rozkładają na czynniki pierwsze, stawiając przy tym problemy kolejne, które pojawiają się podczas analizy problemów pierwotnych i znów starają się je rozwiązywać w ten sam, analityczny sposób, wynajdując kolejne rzeczy, którym chcą się przyjrzeć i tak dalej i tak dalej, bez końca. Dziewiątki mogą umiejętnie snuć opowieści i potrafić rozmawiać z każdym, nawet dziećmi. Piątki zwykle rozmawiają z naprawdę niewieloma osobami lub zachowują wszystkie myśli całkowicie dla siebie - co więcej, ich myśli mogą być tak skomplikowane, że może się okazać, iż będą ich w stanie zrozumieć jedynie specjaliści z danej dziedziny. Dziewiątki rzadko zastanawiają się nad konsekwencjami swoich działań; Piątki muszą wiedzieć co stanie się w wyniku każdego ich kroku. Dziewiątki idealizują świat i tworzą w głowie wizje światów, gdzie Dobro zawsze zwycięża nad Złem; Piątki analizują świat rzeczywisty i tworzą przerażające scenariusze, w których najczęściej Zło zwycięża nad Dobrem lub - w najlepszym razie - istnieje tuż obok niego w chwiejnej równowadze i ciągłym napięciu. Dziewiątki uproszcząją; Piątki komplikują. Dziewiątki patrzą w przeszłość; Piątki - w przyszłosć. Dziewiątki fantazjują; Piątki teoretyzują. Dziewiątki są niezaangażowane; Piątki - odseparowane. Dziewiątki to utopiści; Piątki - nihiliści. Dziewiątki są optymistami; Piątki są pesymistami. Dziewiątki są otwarte; Piątki - zamknięte w swojej skorupie i wcale nie zamierzające z niej wychodzić. Dziewiątki są ugodowe i nieosądzające; Piątki - zasadnicze i zaczepne. Dziewiątki są zrelaksowane; Piątkami targa wieczne napięcie. Marnym końcem dla Dziewiątki będzie stan całkowitej obojętności i braku jakiejkolwiek reakcji; dla Piątki - paranoja i schizofrenia.

Takie rzucanie przeciwstawnymi cechami moglibyśmy kontynuować w nieskończoność, a wszystko dlatego, że - paradoksalnie - przy całej ich inności, oba typy są tak bardzo do siebie podobne. Łączy je przede wszystkim skłonność do pytania "a co, jeśli"? Różnicą jest sposób odpowiedzi: Dziewiątki pogrążają się w swoich fantazjach, natomiast Piątki starają się zobaczyć, czy ich idee mogą okazać się prawdziwe. Idee Dziewiątek zwykle dotyczą jakiegoś spostrzeżenia, które mimo że dostatecznie prawdziwe, to często niepraktyczne i prowadzące donikąd. Dla przykładu, Dziewiątka może myśleć, że kluczem do trwałego pokoju na świecie jest "żeby każdy kochał bliźnich". Mimo, że jest to niewątpliwie prawdziwe, to nie pójdą dalej, by zastanowić się jak sprawić, by wszyscy się kochali. Piątka rozważająca ten sam problem wykonałaby kompleksowe, historyczne badania, napisała traktat na temat światowego pokoju i ostatecznie wynalazła Wielką Teorię Pokoju (oczywiście idee Piątek też mogą prowadzić donikąd, ale przynajmniej zawsze zostają gruntownie przemyślane i nie zostawione samym sobie). Zobaczmy inny przykład: Dziewiątka mogłaby się zastanawiać jak by to było, gdyby potrafiła latać i napisałaby o tym opowiadanie; gdyby takie myśli naszły Piątkę, postarałaby się ona dowiedzieć wszystkiego o lataniu i zbudowała w garażu podręczny samolot.

Podsumowując, Dziewiątki lubią fantazjować i myślą, że odznacza je wyjątkowa głębia myśli. Czasami oczywiście mają rację, jednakże myślenie inteligentnych, wykształconych Dziewiątek ma tendencję do upraszczania rzeczywistości i bezkompromisowego wycinania mętnych krzaków szczegółów by od razu przejść do zasadniczych prawd leżących pod nimi. Dziewiątki chcą widzieć rzeczy takimi, jakie chciałyby żeby były; interpretują rzeczywistość na nowo, by uczynić ją bardziej komfortową i mniej przerażającą, prostszą i przyjemniejszą. Myśli Piątek są o wiele bardziej złożone. Najchętnie znalazłyby one Wielką Teorię Unifikacji, która bierze pod uwagę każdy aspekt świata i potrafi wszystko wyjaśnić; kończą najczęściej angażując się w coraz bardziej skompikowane abstrakcje. Ich umysł skupiony jest na szczegółach, często bardzo technicznych; skupiają się na przewidywaniu konsekwencji działania w ten czy inny sposób. Popadając w skrajność, Piątki mogą widzieć rzeczywistość nie taką jaka jest, a jako projekcję ich własnych obaw i lęków. Ich postrzeganie rzeczywistości staje się zaburzone i w konsekwencji rzeczywistość wydaje się o wiele bardziej negatywna i groźna niż jest naprawdę.

Dziewiątki idą przez życie w swobodny sposób, a ich styl myślenia odzwierciedla podświadomą potrzebę, by pojednać się ze światem. Piątki obawiają się, że świat je przytłoczy i stłamsi, więc ich intelektualne wysiłki są podświadomą obroną przed światem, próbą jego opanowania i oswojenia. I to właśnie w postrzeganiu świata objawia się najlepiej różnica między Piątką a Dziewiątką. Porównaj Karola Darwina (Piątkę) z Waltem Disneyem (Dziewiątką), oraz Alberta Einsteina (5) z Jimem Hensonem (9) by jaśniej zauważyć różnice między tymi typami.


Tłumaczenie: Poetownik, czyli Dziewiątka, która myślała, że jest Piątką


źródło: http://www.enneagraminstitute.com/members/misid/5and6.asp
Tekst oryginalny:

Misidentifying Fives and Nines

A detailed comparison and contrast between Fives and Nines is warranted because so many Nines mistakenly think that they are Fives; typically, the misidentification almost never happens the other way around. Particularly if they are well educated and intelligent, average male Nines tend to think that they are Fives. (As noted in the discussion of Twos, average female Nines tend to think that they are Twos.)

Of all the personality types, Nines have the most difficulty identifying which type they are because their sense of self is undefined. Average Nines have little sense of who they are apart from those they have identified with; hence, they are usually at a loss to know where to begin to find their type. (As we have seen, either they think they are Fives or Twos or they see a little of themselves in all the types and make no further effort at identifying themselves. If they have no guidance, Nines in this predicament usually shrug their shoulders and give up on the Enneagram and more important, on acquiring self-knowledge.)

Even relatively healthy Nines still have a somewhat diffused sense of self because it is based on their capacity to be receptive to others—and to be unself-conscious. Moreover, average Nines have problems identifying their type because doing so arouses anxiety, something completely anathema to them. Whatever disturbs their peace of mind is ignored or met with a blind eye. They avoid introspection in favor of entertaining comforting notions about themselves, whatever they may be. Maintaining an undefined understanding of themselves, and thus, maintaining their emotional comfort, is more important to average Nines than acquiring deeper insights.

None of this is true of Fives, and the two types are opposites in many ways. Nines are gentle, easygoing, patient, receptive, and accommodating, whereas Fives are intense, strong-minded, argumentative, contentious, and highly resistant to the influence of others. Nines like people and trust them; perhaps at times they are too trusting. By contrast, average Fives are suspicious of people and are anything but trusting, perhaps at times too cynical and resistant. Both types are among the three withdrawn types of the Enneagram, and (as we have seen with Fours and Nines), there are genuine similarities between them, although only superficial ones (PT, 433-36).

Despite their similarities, the main point of confusion for Nines arises around the notion of "thinking." Nines think they are Fives because they think they have profound ideas: therefore, they must be Fives.

Part of the problem stems from the fact that individuals of both types can be highly intelligent, although as a group Fives are probably the most intelligent of the nine personality types. (When Nines are highly intelligent, they can be as brilliant as Fives, although their intellectual prowess is compartmentalized. They are brilliant at work but unfocused and inattentive everywhere else, whereas Fives are focused and attentive everywhere all the time.) Although intelligence can be manifested in different ways, being intelligent does not make Nines intellectuals, just as thinking does not make them thinkers. As we have seen, the pattern as a whole (and the motivations) must be taken into consideration, not one or two traits in isolation. Since all the types think in one way or another, thinking alone, with no further distinction, is not a sufficient basis for a personality diagnosis.

The fundamental difference between the thinking of Nines and that of Fives is that Nines are impressionistic, involved with generalities, imaginative ruminations, and fanciful situations. Nines typically do not concern themselves with details, nor are they usually good at following up once they have acted. By contrast, the thinking of Fives is highly focused, penetrating, and almost microscopic in the narrowness of its frame of reference. Fives love details, losing themselves in research, scholarship, and complex intellectual pursuits. They think in depth, concentrating so much that they block out other perceptions (eventually to their detriment). By contrast, even brilliant Nines tend to have problems concentrating; they also tend to lose interest quickly and to allow their attention to drift off when they become bored or anxious.

Nines tend to spin grand, sweeping, idealistic solutions to problems, while Fives tend to speculate on problems, then on the problems that their problems have raised, then on those problems, ad infinitum. Nines may be gifted storytellers, able to communicate simply and effectively to others, even to children. Fives usually communicate to only a few or keep their ideas entirely to themselves. (Moreover, their ideas may be so complicated that they are difficult to communicate to all but other specialists.) Nines usually do not consider the consequences of their actions; Fives are extremely interested in predicting the consequences of every action. Nines idealize the world and create imaginary worlds in which good always triumphs over evil; Fives analyze the real world and create horrifying scenarios in which evil usually triumphs over good or exists in tension with it. Nines simplify; Fives complexify. Nines look to the past; Fives to the future. Nines are fantasists; Fives are theorists. Nines are disengaged; Fives are detached. Nines are utopians; Fives are nihilists. Nines are optimists; Fives are pessimists. Nines are open; Fives are resistant. Nines are non-threatening and nonjudgmental; Fives are defensive and contentious. Nines are at peace; Fives are in tension. Nines end in dissociation; Fives in paranoia.

Comparisons and contrasts such as these could be multiplied almost indefinitely because, while these two types are such opposites, they are also paradoxically similar. What they have in common is the tendency to ask "What if?" questions. The difference is in their response: Nines tend to ruminate on their fantasies, while Fives attempt to see if their ideas could come true. The Nine's ideas usually involve a single insight that, while true enough, is often impractical and goes nowhere. For instance, a Nine may think that the way to world peace is "for everyone to love one another." While this is doubtlessly true, the problem not addressed is how to get everyone to love one another. A Five wondering about the same problem would write a treatise on world peace after doing exhaustive historical research, eventually erecting a grand theory of peace. (The Five's ideas may also come to nothing, but at least they are pursued, and practical results may eventually come of them.) To give another example, a Nine might wonder what it is like to fly and make up a story about it. A Five might wonder how to fly and invent an airplane or do research on birds or design a rocket.

In short, Nines have an active fantasy life and think that they have deep thoughts. Sometimes they do, of course, although the thinking of intelligent, well-educated Nines tends to be in the direction of simplifying reality and cutting through abstruse thickets to get at the kernel of truth beneath. Nines tend to see things the way they want them to be; they reinterpret reality to make it more comforting and less threatening, simpler and less daunting. By contrast, the thinking of Fives is complex. By attempting to arrive at a grand unifying theory that encompasses and explains everything, average Fives end up involved in increasing complications and abstractions. Their thought is focused on specifics, often highly technical and concerned with foresight and the consequences of acting one way rather than another. But at an extreme, Fives risk seeing reality not as it is but as a projection of their preoccupations and fears. They distort their perceptions of reality so that reality seems more negative and threatening than it actually is.

Nines feel at ease in the world, and their style of thinking reflects their unconscious desire to merge with the world. Fives are afraid of being overwhelmed by the world, and their intellectual efforts are an unconscious defense against the world, an attempt to master it intellectually. There is a world of difference between these two types since they see the world so differently. Compare Charles Darwin (a Five) and Walt Disney (a Nine), Albert Einstein (a Five) and Jim Henson (a Nine) to understand the similarities and differences between these two types more clearly.