W odniesieniu do posta
boogiego z poprzedniej strony, postanowiłem napisać coś od siebie na podstawie poziomów zdrowia opisanych przez Don Richarda Riso i Russa Hudsona w książce "Enneagram a typy osobowości". Jest w niej przedstawiona spirala złożona z lęków, pragnień, postaw i zachowań. Każdy z poziomów cechuje się własnym zestawem tych czterech elementów. Ponieważ spirala może być nieco nieczytelna przedstawię ją opisowo.
Możemy przyjąć, że każdemu poziomowi zdrowia odpowiada pewien lęk. Na przykład będąc na poziomie 3 najbardziej odczuwamy lęk przed konfliktami. W zależności od tego jakim działaniem odpowiemy na dany lęk możemy wspiąć się na wyższy, bądź spaść na niższy poziom zdrowia. Działania negatywne automatycznie przesuwają nas w dół. Są też dobrą charakterystyką tego niższego poziomu (patrz opisy poziomów zdrowia dodane przez
Zielonego Smoka). Analogicznie działania pozytywne dobrze opisują osoby o jeden poziom wyżej i w tę stronę nas kierują.
Poziom 1
Lęk pierwotny:
lęk przed utratą i separacją
Helen Palmer pisze o tym, że dziewiątki w dzieciństwie były pominięte i nikt nie liczył się z ich zdaniem. Sytuacja w domu i najbliższym otoczeniu sprawiła, że największym rozczarowaniem życiowym jest dla nas bycie pominiętym i samotnym
Jest to najsilniejszy, choć często też najbardziej ukryty z naszych lęków.
Działania negatywne:
Żeby nigdy więcej nie czuć się samotnymi, dziewiątki nauczyły się odczytywać oraz spełniać pragnienia innych w nadziei, że zostaną dzięki temu zauważone, a ich działania docenione. Skupiają się na potrzebach innych tak bardzo, że całkowicie zapominają o swoich pragnieniach. Wszystkie pytania typu "Co ja właściwie tu robię?", "Jaki jest móc cel w życiu?" spadają na nas w różnych momentach życia i uświadamiają, że cały czas żyliśmy w uśpieniu. Wszystkie są negatywnymi skutkami naszych najwcześniejszych mechanizmów obronnych, jakie wyrobiliśmy sobie w obawie przed samotnością.
Co nas ciągnie w dół:
- zapominanie o sobie
- ignorowanie lub bagatelizowanie własnych potrzeb
Działania pozytywne:
Piękne w życiu jest to, że często stwarza nam okazje, żeby powrócić do naszej pierwotnej natury. Pytania, o których pisałem ciut wyżej, są tymi, nad którymi powinniśmy się najgłębiej zastanowić. Dzięki nim możemy przywrócić dawno zapomnianą samoświadomość i zainteresowanie sobą. Największym problemem jest zdanie sobie sprawy z naszego pierwotnego lęku i jego skutków. Warto się nad tym zastanowić, żeby nie przepuścić kolejnej okazji.
Co sprawia, że jesteśmy super:
- życie celowe
- niezależność
- samoświadomość
Poziom 2
Lęk wtórny:
lęk przed utratą spokoju ducha
Kiedy już oddalimy się nieco od naszego prawdziwego ja i więcej uwagi zaczniemy poświęcać otoczeniu, może pojawić się w nas lęk przed utratą wewnętrznego spokoju. Chcemy, żeby nasze życie wewnętrzne było jak najlepsze i przebiegało bez zakłóceń, jednak odłączyliśmy się w pewnym stopniu od naszej prawdziwej natury i nie jesteśmy w stanie w pełni sobie tego wszystkiego zagwarantować, ponieważ bardziej polegamy na otoczeniu, które "potrafi być" od nas niezależne.
Działania negatywne:
Idąc dalej obranym kursem, staramy się działać tak, żeby w naszym otoczeniu panował pokój i harmonia. Dalej jesteśmy otwarci, optymistyczni i sympatyczni, ale więcej uwagi zwracamy na to, żeby harmonia panowała w otoczeniu, a nie w nas. Nie mamy problemu z przeżywaniem jej w sobie, ale nie zawsze jesteśmy w stanie taką stworzyć.
Co nas ciągnie w dół:
- szukanie pozytywnych wartości w otoczeniu, a nie w sobie
- zależność emocjonalna od nastroju innych osób
Działania pozytywne:
Wewnętrzną równowagę możemy uzyskać żyjąc w zgodzie ze sobą, a nie z innymi ludźmi. Prawdziwe szczęście i spełnienie pojawia się w nas dzięki nam, dzięki temu kim jesteśmy. Otoczenie może mieć na nas pozytywny wpływ, ale nie musi.
Co nas ciągnie w górę:
- samoekspresja
- wychodzenie z inicjatywą
- dojrzała empatia, (tj. jak ktoś się smuci, to staram się go wesprzeć, a nie smucić razem z nim)
Poziom 3
Lęk wtórny:
lęk przed konfliktami (wewnętrznymi i zewnętrznymi)
Starając się stworzyć bądź utrzymać harmonię w otoczeniu, musimy uwzględnić w tym role innych ludzi. Tak jak przebywanie samemu na łonie natury pozwala nam osiągnąć naturalny stan szczęścia, tak wśród różnych jednostek społecznych zmuszeni jesteśmy często do walki o pokój. Często, gdy przebywamy w zbiorowości, pojawia się w nas lęk przed konfliktami.
Działania negatywne:
Najbardziej naturalną metodą zwalczania lęku przed konfliktami u dziewiątki jest ich unikanie. Dziewiątka staje się na tyle ugodowa, że nikt nie jest w stanie sprowokować jej do kłótni. Niestety wraz z uzyskaniem celu (spokoju i harmonii w środowisku), w relacjach z innymi ludźmi traci możliwość wyrażania siebie. Jej wewnętrzna równowaga również zostaje zachwiana. Traci ona pewność siebie, oraz poczucie, że to co myśli jest dla kogoś istotne.
Co nas ciągnie w dół:
- unikanie konfliktów i ugodowość
- zaniedbywanie własnego zdania
- nie wyrażanie swoich opinii w rozmowach z innymi
- nadużywanie zwrotu "nie wiem"
Działania pozytywne:
Dziewiątka powinna się zastanowić nad tym co może być przyczyną kłótni, oraz czy na pewno może wszystkich unikać bez konsekwencji dla samej siebie. Powinna również przemyśleć to dlaczego boi się konfliktów z innymi ludźmi. Odpowiedzią będzie prawdopodobnie pragnienie z wyższego poziomu, to jest utrzymanie wewnętrznej równowagi (spokoju ducha). Śmiem twierdzić, że umacnianie swojego systemu wartości, upewnianie się w tym co robimy, a także umiejętność wyrażania swojego zdania jest podstawą do uzyskania wewnętrznej równowagi. Dziewiątka postępująca zgodnie ze swoim sumieniem i pielęgnująca swoje wartości potrafi być na tyle pewna siebie, że wypowiedzenie swojego zdania nie stanowi dla niej problemu. Okazuje się, że taka strategia również potrafi łagodzić i rozwiązywać konflikty zanim na dobre wybuchną.
Co nas ciągnie w górę:
- umiejętność wyrażania swojego zdania
- rozwijanie i umacnianie swojego wewnętrznego systemu
- asertywność
- umiejętność dostrzeżenia swoich potrzeb w kontaktach z innymi
Poziom 4
Lęk wtórny:
lęk przed wszystkimi poważnymi zmianami w swoim świecie
Dziewiątka na tym poziomie jest na tyle ugodowa, że zdaje się całkowicie na rolę nadaną jej przez społeczeństwo. Odnajduje w jej odgrywaniu iluzoryczny spokój (coś jak nagroda pocieszenia). Niestety w związku z tym zaczyna odczuwać lęk przed wszelkimi poważnymi zmianami w swoim świecie - tak dobrze dopasowała się do swojej roli, zna wszystkie zasady gry. Duże zmiany mogłyby spowodować zmianę reguł, a razem z nią kolejną falę stresu i niepokoju.
Działania negatywne:
Broniąc się przed powyższym lękiem dziewiątka stara się utrzymać wszystko takim, jakie jest. Staje się przez to jeszcze bardziej zamknięta i wzbiera w niej nieuzasadniony gniew. Staje się bierno-agresywna. Wszystkie te burzliwe uczucia stara się schować uciekając w rutynę. Dużo pracuje, ale na tak zwanym "autopilocie". W chwilach wolnych szuka zajęć i rytuałów, które pozwolą zapomnieć jej o problemach. Działa raczej z przyzwyczajenia niż własnej woli.
Co nas ciągnie w dół:
- brak odwagi do realizacji własnych planów
- przystosowanie się do roli nadanej nam przez otoczenie
- ocena siebie jedynie pod kątem pożyteczności społecznej
- wykorzystywanie swojej roli do utrzymania wewnętrznego spokoju
- traktowanie swoich obowiązków i zajęć jak "zabijaczy czasu"
Działania pozytywne:
Dziewiątka powinna dać do zrozumienia otoczeniu, że ma swoje pragnienia i marzenia, oraz ma prawo samodzielnie wybrać sobie rolę, w której będzie czuła się spełniona. Zdaję sobie sprawę, że na tym poziomie wielkim problemem dla dziewiątki jest odmowa, czy niezgoda z bliskimi jej osobami i bardzo odczuwa to emocjonalnie. Powinna jednak zdecydować się na tę drogę i pokazać w przyszłości, że postawienie na swoim okazało się słusznym wyborem.
Co nas ciągnie w górę:
- umiejętność mówienia "nie"
- umiejętność podejmowania ważnych decyzji, które mogą w znacznej mierze zmienić jej życie
- odwaga do podążania własną drogą
- odrzucenie roli nadanej jej przez społeczeństwo
Poziom 5
Lęk wtórny:
lęk przed wysiłkiem i opuszczeniem swojego komfortowego miejsca
Działania negatywne:
Z powodu wymienionego wyżej lęku dziewiątka staje się bardzo leniwa. Nie lubi robić nic, co wymaga większego wysiłku. Po co ma się męczyć skoro to wszystko jest nieistotne (a co jest istotne? - "nie wiem")? Jej postawę charakteryzują głównie obojętność i rezygnacja. Tkwiąc w takim stanie przesypia całe dnie i liczy na to, że coś się wydarzy. Niestety najbardziej prawdopodobne, że przy takim zaangażowaniu, wydarzy się coś niedobrego. Powstaje więc pytanie: "Co zrobić z problemami jakie się pojawiają?". Najprostszym i najlogiczniejszym z tej perspektywy rozwiązaniem jest je zignorować. Dlatego tak łatwo spaść na szósty poziom..
Co nas ciągnie w dół:
- bagatelizowanie lub ignorowanie problemów
- myślenie w stylu "wszystko jest nieistotne", "nic nie ma sensu", "po co się męczyć"
- obojętność wobec tego co się wokół dzieje
- brak działania / aktywności
- lenistwo
- bierność
Działania pozytywne:
Co nas ciągnie w górę:
Poziom 6
Lęk wtórny:
lęk przed byciem zmuszonym przez rzeczywistość do zmierzenia się z problemami
Działania negatywne:
Co nas ciągnie w dół:
Działania pozytywne:
Co nas ciągnie w górę:
Poziom 7
Lęk wtórny:
lęk przed uznaniem rzeczywistości, zwłaszcza zaś swojej roli w istniejących problemach
Działania negatywne:
Co nas ciągnie w dół:
Działania pozytywne:
Co nas ciągnie w górę:
Poziom 8
Lęk wtórny:
lęk przed tym, że niczego nie można naprawić, lęk przed samą rzeczywistością
Działania negatywne:
Co nas ciągnie w dół:
Działania pozytywne:
Co nas ciągnie w górę:
Poziom 9
Urzeczywistnienie podstawowego lęku:
zagubienie i odseparowanie się od innych
Działania pozytywne:
Co nas ciągnie w górę:
uaktualnione do wersji 2012-06-05 /boogi